Quản lý vốn kiểu Kelly: Có thật là “mất ít, lời nhiều”?

Đa số các trader khi mới gia nhập thị trường crypto thường đặt lệnh theo cảm tính hoặc “thấy thẳng là all-in cho đã”. Mình cũng từng như vậy và rồi nhận ra, lãi chưa chắc đã giữ được nhưng thua thì mất rất nhanh. Đó là lý do tiêu chuẩn Kelly (Kelly Criterion) ra đời, giúp trader xác định bao nhiêu % vốn nên vào lệnh để tối ưu hoá lợi nhuận mà không “banh tài khoản”. Nào! Ngồi xuống và cùng mình tìm hiểu bài viết dưới đây để rõ hơn về thuật ngữ này nhé!

Tiêu chuẩn Kelly là gì?

Tiêu chuẩn Kelly do John L. Kelly Jr. đề xuất năm 1956 khi làm việc tại Bell Labs. Ban đầu, công thức này được dùng trong ngành viễn thông, sau đó được áp dụng rộng rãi trong cá cược và đầu tư tài chính.

Trong trading, Kelly giúc các trader tính được tỷ lệ vốn nên vào mỗi lệnh để tối đa hóa lợi nhuận dựa trên win rate và tỷ suất rủi ro/lợi nhuận của hệ thống.

Công thức tính Kelly Criterion

Công thức cụ thể như sau: K% = (bp – q) / b

Trong đó:

b: tỷ lệ risk/reward (lợi nhuận / rủi ro)
p: xác suất thắng
q = 1 – p: xác suất thua

Ví dụ:
Để dễ hiểu hơn, mình giải thích cụ thể từng phần nhé:

Tỷ lệ lợi nhuận (b): Ví dụ bạn chơi một game đặt cược 100k, nếu thắng nhận được 200k (lợi nhuận 100k), thì b = 1 (lợi nhuận trên vốn là 1 lần).
Xác suất thắng (p): Theo kinh nghiệm hoặc phân tích, bạn đánh giá khả năng thắng là 60%, thì p = 0.6.
Xác suất thua (q): 1 – p = 0.4.

Vậy Kelly = (1 * 0.6 – 0.4) / 1 = 0.2 = 20%

Tức là: Bạn nên bỏ 20% vốn cho lệnh đó để tối ưu lợi nhuận. Nhưng thực tế nhiều trader chọn Half-Kelly (10%) để hạn chế drawdown.

Có thể chia đồ thị Kelly thành 4 phần như ảnh

Màu vàng : từ 0 đến 1/2 Kelly là vùng rủi ro an toàn (Conservative risk area)
Màu cam: 1/2 Kelly đến 1 Kelly là vùng rủi ro mạo hiểm (Aggressive risk area)
Màu đỏ: 1 Kelly đến 2 Kelly là vùng quá rủi ro (Over-Aggressive risk area)
Màu đen: không cần bàn, ai cũng biết rồi. Đây là vùng chết chóc.

Ưu điểm của Kelly trong trading

Tiêu chuẩn Kelly tỏ ra rất thích hợp với trader có hệ thống giao dịch ổn định:

Giúp tối ưu lợi nhuận dựa trên xác suất
Tránh overtrade hay “all-in” ngẫu hứng
Tăng kỷ luật giao dịch theo logic thống kê

Tuy nhiên trader cần đo lường win rate chính xác, nếu không Kelly sẽ cho ra kết quả sai. “Sai một li, đi một dặm” đó nha!

Kelly có phải lúc nào cũng chính xác? Những hạn chế bạn cần biết

Công thức Kelly không hoàn hảo. Nó dựa trên xác suất thắng và lợi nhuận bạn ước lượng được nên không phải lúc nào cũng chính xác tuyệt đối.

Đòi hỏi trader phải có số liệu đổi chiếu (thống kê win rate và RR)
Kelly full thường khiến lệnh lớn, dẫn đến biến động tài khoản cao
Gợi ý nho nhỏ: dùng 1/2 hoặc 1/3 Kelly làm mức an toàn cho trader mới

Kelly vs các phương pháp quản lý vốn khác

Đây là bảng so sánh nhanh các phương pháp quản lý vốn. Các bạn trader có thể tham khảo để lựa chọn phương pháp phù hợp nhất với bản thân nhé.

Phương pháp	Cách vận hành	Đặc điểm
Fixed %	Luôn vào 1-2% tài khoản	An toàn, phù hợp trader mới
Martingale	Gấp thếp sau thua	Nguy hiểm, dễ cháy tài khoản
Kelly	Tính theo xác suất & RR	Tối ưu hoá theo lý thuyết

Hướng dẫn dùng Kelly trong trading

Áp dụng tiêu chuẩn Kelly không hề phức tạp. Dưới đây là từng bước chi tiết mà mình hay khuyên các bạn trader nên làm:

Bước 1: Ghi chép win rate & tỷ lệ Risk-Reward (RR) trong 20-50 lệnh gần nhất

Trước khi áp dụng Kelly, bạn phải có số liệu cụ thể về kết quả giao dịch của mình.

Win rate (tỷ lệ thắng): Tỷ lệ phần trăm số lệnh thắng so với tổng số lệnh bạn đã thực hiện. Ví dụ bạn giao dịch 50 lệnh và thắng 30 lệnh: Win rate = 30/50 = 60%.
Risk-Reward (RR): Là tỷ lệ lợi nhuận kỳ vọng so với mức lỗ bạn sẵn sàng chấp nhận trên mỗi lệnh. Ví dụ nếu bạn đặt cắt lỗ 100 đô nhưng kỳ vọng lời 200 đô thì RR = 200/100 = 2.

Các bạn trader cần ghi chép chính xác những thông số này trong tối thiểu 20 lệnh gần nhất, càng nhiều càng tốt (tầm 50 lệnh là lý tưởng), vì dữ liệu càng chính xác thì tỷ lệ Kelly tính ra càng có giá trị thực tế.

Bước 2: Tính Kelly theo công thức

K% = (bp – q) / b

Ví dụ:

Win rate = 60% (0.6)
RR = 2

K%= (2 × 0.6 − 0.4) / 2 = 1.2 − 0.4 / 2 = 0.8 / 2 = 0.4 = 40%. Tức là Kelly cho bạn biết bạn có thể đặt 40% vốn vào mỗi lệnh để tối ưu lợi nhuận.

Bước 3: Vào lệnh theo tỷ lệ % đó (hoặc giảm 1/2 Kelly cho an toàn)

Đặt 40% vốn cho mỗi lệnh là rất rủi ro, nhất là với các bạn mới hoặc khi thị trường biến động mạnh. Vì vậy đa số trader chuyên nghiệp sẽ giảm tỷ lệ Kelly còn khoảng 50-70% hoặc thậm chí 1/2 để giảm thiểu nguy cơ biến động lớn.

Ví dụ với Kelly tính ra 40%, bạn có thể chỉ đặt 20% vốn.

Cách làm này giúp bạn cân bằng giữa tối đa hóa lợi nhuận và giữ an toàn cho tài khoản.

Tính toán kỹ lưỡng để không "sập bẫy" thị trường nhé — Tính toán kỹ lưỡng để không “sập bẫy” thị trường nhé

Trader mới nên dùng Kelly không?

Việc áp dụng Kelly có nhiều ưu điểm nhưng không phải lúc nào cũng phù hợp, nhất là với trader mới. Dưới đây là lời khuyên mình dành cho bạn:

Nên dùng Kelly khi nào?

Bạn đã có thống kê winrate và RR rõ ràng từ các giao dịch thực tế.
Chiến lược giao dịch của bạn ổn định, không thay đổi liên tục.
Muốn tối ưu quản lý vốn dựa trên dữ liệu thực, không chỉ cảm tính.
Đã có kinh nghiệm quản trị rủi ro cơ bản và muốn nâng tầm hiệu quả đầu tư.

Chưa nên dùng Kelly khi nào?

Bạn vẫn còn trade theo cảm tính, không có dữ liệu cụ thể.
Chiến lược giao dịch còn thay đổi liên tục, chưa rõ ràng.
Bạn mới bắt đầu và chưa có thói quen ghi chép, phân tích kết quả giao dịch.
Mục tiêu hiện tại là làm quen thị trường, học cách kiểm soát tâm lý trước.

Lộ trình gợi ý cho trader mới

Để áp dụng Kelly hiệu quả, bạn có thể tham khảo lộ trình sau. Đây là lộ trình mà mình đã áp dụng khi mới “chập chững” vào thị trường:

Dùng phương pháp fixed % vốn cố định (ví dụ 1-2% tài khoản cho mỗi lệnh). Đây là cách an toàn giúp bạn kiểm soát rủi ro.
Ghi chép kết quả giao dịch thật kỹ, theo dõi winrate và RR của bạn trong ít nhất 1-2 tháng.
Sau khi có dữ liệu ổn định, bắt đầu tính tỷ lệ Kelly để tham khảo và thử áp dụng với tỷ lệ nhỏ hơn 100% Kelly (ví dụ 50% hoặc 70%).
Theo dõi và điều chỉnh tỷ lệ vốn đặt theo Kelly dựa trên kết quả thực tế, đừng vội đặt theo 100% Kelly ngay từ đầu.

Tạm kết

Tiêu chuẩn Kelly giúp các trader giao dịch có kỷ luật hơn, đặt mục rủi ro hợp lý dựa trên số liệu chứ không cảm tính. Tuy nhiên bạn nên xem Kelly như một công cụ bổ sung, không phải sự quyết định lãi lỗ.

Hy vọng qua bài viết vừa rồi đã giúp các bạn hiểu hơn về thuật ngữ mới này. Mình chúc tất cả trader đều thành công trên con đường đầu tư nhé!