Giao dịch hàng hóa là gì? Top 5 sản phẩm giao dịch phổ biến nhất

Trước khi có cổ phiếu, trái phiếu hay tiền tệ, con người đã giao dịch hàng hóa. Từ những bao muối thời La Mã đến những thùng dầu thô ngày nay, thị trường hàng hóa luôn là huyết mạch của nền kinh tế toàn cầu. Nhưng đối với một nhà đầu tư hiện đại, giao dịch hàng hóa là gì và làm thế nào để kiếm lợi nhuận từ nó? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng đi sâu vào thế giới đầy hấp dẫn của giao dịch hàng hóa. Tôi sẽ không chỉ giải thích các khái niệm cơ bản, mà còn đưa bạn khám phá 5 nhóm sản phẩm hàng hóa được giao dịch nhiều nhất trên thế giới, phân tích “tính cách” và các yếu tố ảnh hưởng đến từng loại.

Giao dịch hàng hóa phái sinh là gì?

Giao dịch hàng hóa trong ngữ cảnh đầu tư tài chính gọi là giao dịch hàng hóa phái sinh. Vậy, giao dịch hàng hóa phái sinh là gì?

Giao dịch hàng hóa phái sinh là hình thức mua bán các hợp đồng dựa trên giá của hàng hóa (như dầu thô, vàng, cà phê, khí tự nhiên…) mà không cần sở hữu hàng hóa thật. Nói cách khác, bạn không mua bao cà phê hay thùng dầu để đem về nhà, mà giao dịch dựa trên sự biến động giá của chúng thông qua các công cụ tài chính.

Các hình thức giao dịch hàng hóa phái sinh là gì?

Có hai mục đích chính của việc này là phòng ngừa rủi ro (hedging) cho các nhà sản xuất/tiêu thụ và đầu cơ (speculation) cho các nhà giao dịch. Có 4 hình thức giao dịch hàng hóa phái sinh chính mà anh em cần biết.

Hợp đồng tương lai (Futures Contracts)

Đây là hình thức phái sinh lâu đời và phổ biến nhất trong thế giới hàng hóa. Về bản chất, đây là một thỏa thuận pháp lý để mua hoặc bán một lượng hàng hóa đã được tiêu chuẩn hóa (về số lượng, chất lượng) ở một mức giá đã xác định trước, vào một thời điểm cụ thể trong tương lai.

Đặc điểm cốt lõi của hợp đồng tương lai là tính tiêu chuẩn hóa cao, nghĩa là mọi điều khoản trong hợp đồng (trừ giá cả) đều được quy định sẵn bởi một sở giao dịch. Ví dụ, một hợp đồng tương lai dầu thô WTI trên sàn NYMEX luôn là 1.000 thùng. Các hợp đồng này được niêm yết và giao dịch công khai trên các sàn giao dịch hàng hóa lớn như NYMEX hay COMEX.

Đối tượng sử dụng chủ yếu là các nhà phòng ngừa rủi ro (hedgers), ví dụ một hãng hàng không muốn “chốt” giá nhiên liệu trong tương lai. Ngoài ra, các nhà đầu cơ (speculators) như anh em đầu tư trên sàn cũng tham gia mua bán để kiếm lời từ sự chênh lệch giá, và thường sẽ đóng vị thế trước ngày đáo hạn mà không nhận hàng hóa thật.

Hợp đồng kỳ hạn (Forwards Contracts)

Hợp đồng kỳ hạn rất giống với hợp đồng tương lai, nhưng có một khác biệt quan trọng. Thay vì là một thỏa thuận tiêu chuẩn hóa, đây là một thỏa thuận riêng tư giữa hai bên để mua hoặc bán một loại hàng hóa ở một mức giá xác định vào một ngày trong tương lai. Mọi điều khoản trong hợp đồng (số lượng, chất lượng, ngày giao hàng) đều có thể được tùy chỉnh để phù hợp với nhu cầu của hai bên. Hợp đồng này không được giao dịch trên một sàn công khai mà là một thỏa thuận trực tiếp, thường là giữa một công ty và một ngân hàng, hay còn gọi là giao dịch phi tập trung (OTC). Do đó, đối tượng sử dụng chủ yếu là các tập đoàn lớn có nhu cầu rất cụ thể mà hợp đồng tương lai tiêu chuẩn không thể đáp ứng.

Hợp đồng quyền chọn (Options Contracts)

Quyền chọn mang đến sự linh hoạt hơn so với hợp đồng tương lai. Bản chất của nó là cung cấp cho người mua quyền, nhưng không phải nghĩa vụ, để mua (Call Option) hoặc bán (Put Option) một lượng hàng hóa ở một mức giá đã định trước (giá thực thi), vào hoặc trước một ngày đáo hạn.

Để có được “quyền” này, người mua phải trả một khoản phí gọi là phí quyền chọn (premium). Rủi ro tối đa của người mua chỉ giới hạn ở khoản phí premium đã bỏ ra. Chẳng hạn, một công ty sản xuất trang sức lo ngại giá bạc sẽ tăng mạnh. Họ có thể mua một “Call Option” cho bạc. Nếu giá bạc tăng vọt, họ sẽ thực thi quyền chọn để mua bạc ở mức giá thấp đã thỏa thuận.

Ngược lại, nếu giá bạc giảm, họ sẽ để quyền chọn hết hạn (chỉ mất phí premium) và đi mua bạc trên thị trường với giá rẻ hơn.

Hợp đồng chênh lệch (CFDs – Contract for Difference)

Đây là hình thức mà hầu hết các nhà đầu tư cá nhân tại Việt Nam đang sử dụng khi giao dịch hàng hóa online. Hợp đồng chênh lệch là một thỏa thuận giữa bạn và nhà môi giới để trao đổi phần chênh lệch về giá trị của một loại hàng hóa giữa thời điểm bạn mở lệnh và thời điểm bạn đóng lệnh. Đặc điểm cốt lõi là bạn hoàn toàn không sở hữu tài sản thật và không liên quan gì đến việc giao nhận hàng hóa. Giao dịch chỉ dựa trên sự biến động giá. Hình thức này sử dụng đòn bẩy, cho phép bạn giao dịch với khối lượng lớn chỉ với một số vốn nhỏ. CFD cũng cho phép giao dịch hai chiều, dễ dàng đặt lệnh Mua khi dự đoán giá tăng và lệnh Bán khi dự đoán giá giảm.

Đây là hình thức giao dịch phi tập trung (OTC) được cung cấp bởi các sàn Forex/CFD, và đối tượng sử dụng chính là các nhà giao dịch cá nhân với mục đích đầu cơ kiếm lợi nhuận từ biến động giá ngắn và trung hạn.

Tiêu Chí	Hợp Đồng Tương Lai (Futures)	Hợp Đồng Kỳ Hạn (Forwards)	Hợp Đồng Quyền Chọn (Options)	Hợp Đồng Chênh Lệch (CFDs)
Bản chất	Nghĩa vụ mua/bán	Nghĩa vụ mua/bán	Quyền mua/bán (không bắt buộc)	Thỏa thuận về chênh lệch giá
Tiêu chuẩn hóa	Có (Rất cao)	Không (Tùy chỉnh)	Có (Trên sàn)	Có (Theo quy định của sàn)
Nơi giao dịch	Sàn tập trung (Exchange)	Phi tập trung (OTC)	Sàn tập trung (Exchange)	Phi tập trung (OTC, qua sàn)
Đối tượng chính	Hedgers, Speculators	Các tập đoàn lớn	Hedgers, Speculators	Nhà đầu tư cá nhân (Retail)
Giao hàng vật chất	Có (nhưng trader thường đóng trước)	Có	Có thể có	Không

Khi anh em thấy quảng cáo về “giao dịch hàng hóa phái sinh” hay “đầu tư hàng hóa online” tại Việt Nam, trong 99% trường hợp, đó chính là giao dịch Hợp đồng chênh lệch (CFD) được cung cấp bởi các sàn Forex quốc tế. Đây là hình thức linh hoạt, dễ tiếp cận nhất, nhưng cũng đi kèm với rủi ro từ đòn bẩy và yêu cầu bạn phải lựa chọn được một sàn giao dịch thực sự uy tín.

Top 5 sản phẩm giao dịch phổ biến nhất

Mỗi loại hàng hóa trên thị trường đều có một “tính cách” riêng – thể hiện qua độ biến động giá, chu kỳ mùa vụ, mức độ nhạy cảm với tin tức kinh tế và địa chính trị. Việc hiểu “ngôn ngữ” của từng sản phẩm sẽ giúp nhà giao dịch (trader) xây dựng kế hoạch chiến lược và quản trị rủi ro hiệu quả hơn. Dưới đây là 5 nhóm hàng hóa phái sinh phổ biến nhất thế giới mà bất kỳ nhà đầu tư nào cũng nên nắm rõ.

Dầu Thô (WTI, Brent)

Dầu thô được coi là thước đo sức khỏe kinh tế toàn cầu, đặc biệt liên quan tới sản xuất công nghiệp và vận tải. Hai loại chuẩn chính trên thị trường là WTI (West Texas Intermediate) – chủ yếu giao dịch tại Mỹ, và Brent – tiêu chuẩn của thị trường quốc tế, khai thác từ khu vực Biển Bắc.

Các yếu tố ảnh hưởng chính:

• OPEC+ và chính sách sản lượng: Quyết định tăng/giảm sản lượng có thể khiến giá dầu biến động mạnh chỉ trong vài giờ.
• Báo cáo tồn kho dầu thô hàng tuần của EIA: Thông tin cung–cầu ngắn hạn, tác động trực tiếp tới giá.
• Địa chính trị: Căng thẳng tại Trung Đông, xung đột Nga–châu Âu, hoặc sự cố tại các tuyến vận chuyển dầu mỏ chiến lược.
• Chu kỳ kinh tế: Nhu cầu sản xuất, vận tải và du lịch toàn cầu.

Dầu phản ứng rất nhanh với tin tức. Nên theo dõi sát lịch công bố EIA và họp OPEC+, đồng thời sử dụng lệnh chờ và đặt Stop Loss chặt chẽ để phòng ngừa biến động 5–10% trong ngày.

Vàng (XAU/USD)

Vàng không chỉ là kim loại quý mà còn được coi là một loại “tiền tệ phi rủi ro”, thường được giới đầu tư tìm đến trong giai đoạn bất ổn.

Các yếu tố ảnh hưởng:

• Sức mạnh đồng USD và lợi suất trái phiếu Mỹ: USD mạnh thường khiến vàng giảm giá.
• Chính sách tiền tệ của FED: Các kỳ vọng tăng/giảm lãi suất ảnh hưởng trực tiếp đến định giá vàng.
• Lạm phát và rủi ro hệ thống: Khủng hoảng tài chính, chiến tranh hay bất ổn chính trị thường đẩy giá vàng lên cao.

Vàng biến động mạnh tại các thời điểm công bố dữ liệu kinh tế quan trọng như FOMC, CPI, NFP. Nên giảm đòn bẩy, tránh giao dịch bắt đỉnh–bắt đáy khi thị trường đang biến động do tin tức.

Khí tự nhiên

Khí tự nhiên là nguồn năng lượng quan trọng cho sưởi ấm và phát điện, đặc biệt ở các khu vực có mùa đông khắc nghiệt. Sản phẩm này có tính mùa vụ rõ rệt.

Các yếu tố ảnh hưởng:

• Thời tiết: Mùa đông lạnh hơn hoặc mùa hè nóng hơn dự kiến sẽ làm tăng nhu cầu và giá khí đốt.
• Tồn kho hàng tuần: Mức tồn kho và khả năng lưu trữ ảnh hưởng đến cung–cầu ngắn hạn.
• Hạ tầng và địa chính trị: Sự cố đường ống, cảng LNG hoặc xung đột giữa các quốc gia xuất khẩu – nhập khẩu.

Cần theo dõi sát dự báo thời tiết và báo cáo tồn kho. Do biến động lớn, trader nên sử dụng khối lượng giao dịch nhỏ và áp dụng chiến lược theo mùa vụ.

Cà phê

Cà phê là mặt hàng nông sản được giao dịch rộng rãi với hai giống chính: Arabica (hương thơm, vị thanh) và Robusta (đậm, nhiều caffeine).

Các yếu tố ảnh hưởng:

• Thời tiết tại các quốc gia sản xuất lớn như Brazil, Việt Nam, Colombia (hạn hán, sương giá, El Niño/La Niña).
• Sâu bệnh, dịch hại và chất lượng vụ mùa.
• Chính sách xuất khẩu và chi phí vận chuyển.

Giá cà phê thường biến động theo chu kỳ gieo trồng và thu hoạch, kết hợp tin tức mùa vụ với phân tích kỹ thuật tại các vùng hỗ trợ/kháng cự sẽ giúp tối ưu điểm vào/ra lệnh.

Bạc (XAG/USD)

Bạc vừa là kim loại quý, vừa là nguyên liệu quan trọng trong sản xuất công nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng mặt trời và thiết bị điện tử.

Các yếu tố ảnh hưởng:

• Biến động cùng chiều với vàng nhưng biên độ lớn hơn.
• Nhu cầu công nghiệp: Xu hướng năng lượng tái tạo và công nghệ cao làm tăng nhu cầu bạc.

Bạc phù hợp khi muốn giao dịch xu hướng kim loại quý nhưng tìm kiếm biến động mạnh hơn vàng. Tuy nhiên, cần chú ý tới mức spread và thanh khoản của từng phiên giao dịch.

Tạm kết

Thị trường giao dịch hàng hóa trải rộng từ năng lượng đến kim loại và nông sản – mỗi nhóm có nhịp điệu riêng. Chìa khóa thành công không phải là giao dịch tất cả, mà là chọn 1–2 sản phẩm phù hợp với thời gian, kiến thức và khẩu vị rủi ro của bạn. Để thực thi hiệu quả, hãy chọn sàn giao dịch đáp ứng đúng điều kiện tốt nhất cho chính sản phẩm đó. Anh em đã tìm thấy “mặt hàng tủ” của mình chưa? Khám phá các bài viết đánh giá sàn giao dịch hàng hóa từ Sàn Uy Tín Online để chọn nền tảng phù hợp và bắt đầu hành trình giao dịch tự tin.