Tổng thống đắc cử Donald Trump đã đưa ra một sự thay đổi quan trọng trong quan hệ thương mại quốc tế. Trong 80 năm qua, các cuộc đàm phán thương mại chủ yếu tập trung vào việc giảm rào cản thương mại và cải thiện các quy định. Tuy nhiên, dưới thời Trump, Mỹ đã chuyển sang những vấn đề cấp bách hiện tại như: ngừng vận chuyển fentanyl (thuốc giảm đau nhóm opioid), kiểm soát di cư từ Mexico và Canada, cũng như ngăn chặn ma túy từ Trung Quốc. Trên thực tế, các quốc gia khác không thể tiếp tục viện dẫn các thỏa thuận thương mại trước đây với Mỹ, ngay cả Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) đã được cập nhật thành USMCA.
Hệ thống thương mại quốc tế
Trong hệ thống thương mại mà Mỹ thiết lập năm 1947, mỗi quốc gia được hưởng chế độ “quốc gia được ưu đãi nhất” (MFN) nếu họ áp dụng chế độ này cho các quốc gia khác. Một trăm sáu mươi sáu quốc gia đã tham gia Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và cam kết không sử dụng thuế quan như một vũ khí. Mục tiêu là thương mại càng ít bị ràng buộc càng tốt để tất cả cùng phát triển trong nền kinh tế toàn cầu.
Thay đổi chính sách thương mại
Tuy nhiên, quan điểm về thương mại mở đã bắt đầu tan biến khi Quốc hội không thông qua Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) dưới thời tổng thống Obama, và Trump đã hủy bỏ sự tham gia của Mỹ ngay khi nhậm chức. Kể từ đó, thế giới đã chứng kiến sự áp dụng thuế quan của Trump đối với thép, nhôm và hàng hóa từ Trung Quốc. Chính quyền Biden đã giữ nguyên các thuế quan này và thêm một số thuế mới đối với hàng hóa từ Trung Quốc, đặc biệt là chất bán dẫn và pin.
Tư duy Mercantilism và chính sách MAGA
Chính sách thương mại “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại” (MAGA) của Trump được đặt nền tảng bởi tư duy mercantilism của bộ trưởng Pháp thế kỷ 17, Jean-Baptiste Colbert: khuyến khích sản xuất trong nước và giảm bớt thâm hụt thương mại.
Mercantilism trong bài viết đề cập đến một hệ tư tưởng kinh tế phổ biến trong thế kỷ 16 đến thế kỷ 18, tập trung vào việc tăng cường sức mạnh quốc gia thông qua kiểm soát thương mại và tích lũy tài sản, đặc biệt là vàng và bạc.
Sức mạnh thương mại và cách tiếp cận mới
Mỹ không phải là quốc gia đầu tiên sử dụng sức mạnh như một cơ sở cho quan hệ thương mại, nhưng là quốc gia đầu tiên làm điều này một cách công khai. Trung Quốc đã sử dụng các biện pháp ép buộc thương mại nhiều lần, như với Hàn Quốc, Úc và Litva. Trong khi đó, Trump đang xóa nhòa ranh giới giữa các vấn đề thương mại và trừng phạt để đạt được mục tiêu chính sách đối ngoại.
Sự thay đổi trong cách nhìn nhận đối với thương mại
Thế giới chỉ mới bắt đầu quen với một nhiệm kỳ tổng thống Trump thứ hai và chắc chắn rằng đã có sự thay đổi lớn trong chính sách, mặc dù Trump chưa chính thức nhậm chức. Phản ứng từ Canada, Mexico và các tổ chức châu Âu cho thấy họ không còn tin vào quy tắc pháp luật hay nghĩa vụ hợp đồng, mà thay vào đó là sự linh hoạt trong các thỏa thuận đặc biệt.
Tác động của các thỏa thuận thương mại đặc biệt
Hệ thống thương mại toàn cầu đã duy trì hoạt động thông qua các thỏa thuận đặc biệt, như Hiệp định Giai đoạn I với Trung Quốc trong nhiệm kỳ đầu của Trump, và có khả năng vẫn tiếp tục với các thỏa thuận mua bán từ châu Âu. Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là việc các thỏa thuận thương mại riêng lẻ ngày càng trở nên phổ biến, điều này làm gia tăng sự không chắc chắn trong thương mại quốc tế.
Kết Luận
Thương mại cả trong nước lẫn quốc tế đều cần sự ổn định để phát triển. Trong 80 năm qua, nền kinh tế toàn cầu đã phát triển mạnh mẽ nhờ vào các quy tắc mà các quốc gia tuân theo. Mặc dù hệ thống thương mại hiện tại còn nhiều vấn đề, việc sửa chữa những vấn đề này nên là ưu tiên hàng đầu. Thay vì bỏ qua hoặc từ bỏ hệ thống, chúng ta cần cải thiện nó để tránh gây ra những thiệt hại lớn.
